Ποσοτικά δεδομένα 2019
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει επίσημος φορέας, υπεύθυνος για τη συλλογή στοιχείων, την καταγραφή και ανάλυση των κοινωνικών χαρακτηριστικών της γυναικοκτονίας. Η δυσκολία κατανόησης των διαστάσεων του φαινομένου εντείνεται από την έλλειψη δημοσιευμένων δεδομένων και ερευνών αλλά και τις πολιτικές των Μ.Μ.Ε. που επιλέγουν να προβάλλουν μόνο τις «θεαματικές» δολοφονίες γυναικών ή κάποιες όψεις τους, αποσιωπώντας άλλες, με αποτέλεσμα η αποτύπωση των γυναικοκτονιών από τα εγχώρια μέσα να είναι συγκεχυμένη.
Εντούτοις, μέσα από μια πρώτη ποσοτική ανάλυση που επιχειρεί η ελληνική ομάδα του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τη Γυναικοκτονία (European Observatory on Femicide, E.O.F.), μπορούν να εξαχθούν κάποια πρώτα ερευνητικά συμπεράσματα.
Η καταγραφή ποσοτικών δεδομένων προέκυψε από την προσεκτική μελέτη διαφορετικών ηλεκτρονικών ειδησεογραφικών μέσων. Το δείγμα των 17 γυναικοκτονιών αφορά τις γυναικοκτονίες που αναφέρθηκαν στα Μ.Μ.Ε. για το έτος 2019 και η έρευνα χρειάζεται να τεκμηριωθεί με επίσημα στοιχεία εξιχνιασμένων υποθέσεων, μη διαθέσιμα μέχρι στιγμής στα στοιχεία που παρέχει η Ελληνική Αστυνομία και η Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.
Δεδομένου ότι ένα από τα διεθνή συμπεράσματα για τις γυναικοκτονίες είναι ότι οι γυναίκες δολοφονούνται περισσότερο μέσα στο σπίτι τους από κάποιο οικείο πρόσωπο (νυν/τέως σύζυγο/σύντροφο και δευτερευόντως από μέλος της οικογένειάς τους), αναλύθηκε η σχέση θύματος και δράστη και ο τόπος διάπραξης της γυναικοκτονίας. Ο τόπος διάπραξης των γυναικοκτονιών αφορά τόσο το αν έγινε εντός ή εκτός σπιτιού όσο και το αν έγινε στην Αθήνα και την Αττική ευρύτερα ή σε αστική ή μη αστική περιοχή, με κριτήριο το όριο των 10.000 κατοίκων. Επίσης, αναλύθηκε ο τρόπος διάπραξης των γυναικοκτονιών (modus operandi), η ηλικία, η καταγωγή και η επαγγελματική κατάσταση τόσο των θυμάτων όσο και των δραστών.
Από την ανάλυση των διαθέσιμων δεδομένων προέκυψαν τα παρακάτω:
- Σχέση Θύματος-Δράστη: 6 γυναικοκτονίες διαπράχτηκαν από σύζυγο, 2 από σύντροφο, 4 από πρώην σύζυγο/σύντροφο, 3 από άλλο μέλος της οικογένειας (πατέρα, αδελφό, γιό ή άλλο συγγενή) και 2 από άντρα με το οποίο η γυναίκα δεν είχε προηγούμενη σχέση. Συνολικά 15 στις 17 γυναικοκτονίες είναι ενδο-οικογενειακές/συντροφικές και φαίνεται ότι είναι συνήθως ο νυν/τέως σύζυγος/σύντροφος ο δράστης της γυναικοκτονίας.
- Άσκηση Προηγούμενης Ψυχοσωματικής Βίας από τον Δράστη: σε 6 περιπτώσεις ήταν ήδη γνωστή η εκδήλωση προηγούμενης βίας από τον ίδιο δράστη (ποσοστό 29 %), που αναδεικνύει τις ευθύνες των υπηρεσιών και του άμεσου και έμμεσου κοινωνικού πλαισίου που δεν προστάτεψε τη γυναίκα από τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια βίας.
- Τόπος Γυναικοκτονιών: 5 γυναικοκτονίες έγιναν στην Αθήνα, 4 σε αστικές περιοχές άνω των 10.000 κατοίκων και 8 σε μη αστικές, κάτω των 10.000 κατοίκων. Φαίνεται ότι οι περισσότερες γυναικοκτονίες διαπράχθηκαν εκτός Αθήνας και οι περισσότερες σε μη αστικές περιοχές.
- Τόπος/Σκηνή Γυναικοκτονιών: Τελέστηκαν 9 γυναικοκτονίες στο σπίτι του ζευγαριού (συμπεριλαμβανομένου του κήπου ή του δρόμου του σπιτιού), 7 σε άλλο σπίτι (π.χ. του θύματος ή του δράστη) και 1 σε εξωτερικό χώρο. Φαίνεται ότι το σπίτι είναι ο πιο συνηθισμένος τόπος διάπραξης των γυναικοκτονιών, που συνδέεται με το γεγονός ότι πρόκειται για ενδοοικογενειακές/ενδοσυντροφικές γυναικοκτονίες.
- Τρόπος Διάπραξης Γυναικοκτονιών (Modus Οperandi): οι δράστες χρησιμοποίησαν όπλο σε 6 περιπτώσεις, επίσης χρησιμοποίησαν αιχμηρά αντικείμενα, όπως μαχαίρια (σε 5 περιπτώσεις), και/ή τα χέρια τους, χτυπώντας, στραγγαλίζοντας ή προκαλώντας ασφυξία στις γυναίκες (σε 5 περιπτώσεις) ή χτυπώντας τις μέχρι θανάτου (σε 1 περίπτωση). Φαίνεται ότι η οπλοχρησία είναι παράγοντας κινδύνου.
- Ηλικία των Θυμάτων: Το 2019 διαπράχθηκε 1 δολοφονία γυναίκας 18-25 χρονών, 5 δολοφονίες γυναικών 26-35 ετών, 4 από 46-55 ετών, 3 από 56-65 ετών, 1 από 66-75 ετών και 3 άνω των 75 ετών. Ο μέσος όρος ηλικίας των γυναικών θυμάτων γυναικοκτονίας το συγκεκριμένο έτος ήταν γύρω στα 52 έτη.
- Ηλικία Δραστών: 1 δράστης ήταν 18-25 χρονών, 3 δράστες μεταξύ 26-35 ετών, 2 από 36 έως 45 ετών, 6 από 46-55 ετών, 1 66-75 ετών και 4 άνω των 75 ετών. Ο μέσος όρος ηλικίας των αντρών δραστών ήταν γύρω στα 53 έτη και φαίνεται ότι ήταν ηλικιακά λίγο μεγαλύτεροι από τα θύματά τους. Υπήρξαν γυναικοκτονίες ηλικιωμένων γυναικών άνω των 70 ετών, που συχνά συνδέονται με την ασθένεια του θύματος ή του δράστη ή και των δύο.
- Καταγωγή Θυμάτων/Δραστών: Η συντριπτική πλειοψηφία τόσο των δολοφονημένων γυναικών όσο και των δραστών ήταν ελληνικής καταγωγής καθώς μόνο 4 δολοφονημένες γυναίκες και 3 δράστες ήταν μη ελληνικής καταγωγής. Σε μια περίπτωση άντρας ελληνικής καταγωγής δολοφόνησε γυναίκα μη ελληνικής καταγωγής.
- Επαγγελματική Κατάσταση Θυμάτων και Δραστών: τις περισσότερες φορές οι ειδησεογραφικές αναφορές δεν περιλαμβάνουν την επαγγελματική κατάσταση της γυναίκας που δολοφονήθηκε, παρόλο που είναι πιθανή η συνάρτηση της οικονομικής εξάρτησης με τη δυσκολία απεξάρτησης από κακοποιητικές οικογενειακές σχέσεις. Από τα λίγα διαθέσιμα στοιχεία που έχουν καταγραφεί από το Παρατηρητήριο, προκύπτει ότι η γυναίκα ήταν εργαζόμενη σε 7 περιπτώσεις, μη εργαζόμενη σε 2, συνταξιούχος σε 2 και άγνωστο σε 6. Το ίδιο πάνω κάτω ισχύει για το δράστη, που ήταν εργαζόμενος σε 5 περιπτώσεις, μη εργαζόμενος σε 1, συνταξιούχος σε 5 και άγνωστο σε 6. Το ποσοστό των μη εργαζόμενων γυναικών είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των αντρών-δραστών.
Γενικά Σχόλια:
- 1 περίπτωση αφορούσε δολοφονία κατόπιν σεξουαλικής επίθεσης.
- Tο ποσοστό αυτοκτονιών των δραστών που έχουν οικογενειακή ή συναισθηματική σχέση με τη δολοφονημένη γυναίκα ήταν σημαντικό (4 αυτοκτονίες).
- Στην περίπτωση που ο δράστης αυτοκτόνησε, δεν έγινε δίκη ενώ γενικά δεν υπάρχουν στοιχεία για τις δικαστικές αποφάσεις. Μόνο σε 5 περιπτώσεις γνωρίζουμε ότι ο δράστης κρίθηκε ένοχος, τουλάχιστον σε πρώτο βαθμό.